میونشن، ئەڵمانیا- وەزیری دەرەوەی چین وانگ یی، ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند، ئامانجی چین پاڵنانی نەزمی نێودەوڵەتییە بەرەو ئاراستەیەکی دادپەروەرانەتر و مەعقولتر و هاوتەریب لەگەڵ خواستی زۆرینەی وڵاتان.
وانگ لە کاتی وەڵامدانەوەی پرسیارەکانی دانیشتنی “چین لە جیهاندا”ی کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن، وتی چین لە چوارچێوەی ئەو نەزمە نێودەوڵەتییەی ئێستا گەشەی کردووە و سوودی لێ وەرگرتووە.
وانگ، کە هاوکات ئەندامی مەکتەبی سیاسیی کۆمیتەی ناوەندی حزبی شیوعی چینە، لە بارەی نیگەرانییەکانی سەبارەت بە قەیرانەکانی بەردەم نەزمی نێودەوڵەتی، وتی: بەدرێژایی ساڵان، هەندێک بانگەشەی ئەوە دەکەن کە چین هەوڵی گۆڕینی نەزمی ئێستا دەدات و دەست بە نەزمێکی نوێ دەکات؛ بەڵام ئەو وڵاتەی کە بەڕاستی تەحەدای فەرمانەکە دەکات و ڕێککەوتنەکان دەشکێنێت و لە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان دەکشێتەوە، خەریکە وا لە ئەوروپا دەکات هەموو ڕۆژێک هەست بە ساردی بکات.
لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بە چۆنیەتی دوورکەوتنەوە لە دوو ستاندارد لە جێبەجێکردنی ڕێسا نێودەوڵەتییەکان، وانگ وتی کە لە کاتێکدا ڕەنگە لایەنە جیاوازەکان تێگەیشتنێکی جیاوازیان هەبێت بۆ ڕێسا نێودەوڵەتییەکان، بەڵام پێویستە یەک تێڕوانینی هاوبەشی بنەڕەتی هەبێت، ئەویش پاراستنی سیستەمی نێودەوڵەتییە لەگەڵ نەتەوە یەکگرتووەکان لە ناوەڕۆکەکەیدا و پابەندبوونە بە بنەما سەرەکییەکانی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان لەسەر بنەمای ئامانج و بنەماکانی میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان.
وانگ وتی کە ئەمە دەبێت بەرزترین بڕگەی هاوبەش بێت بۆ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و ئاماژەی بەوەشکرد، تا هەمووان لەسەر ئەم خاڵە کۆک بن، هیچ بوارێک بۆ بوونی دوو ستاندارد نامێنێت.
دیپلۆماتکاری باڵای چین هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە چین ئاگاداری بەرپرسیارێتییە نێودەوڵەتییەکانی خۆیەتی و ئامادەیە بۆ دابینکردنی کاڵای گشتی زیاتر بۆ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی.
وانگ ئاماژەی بەوەشکردووە، شی جینپینگ، سەرۆکی چین کۆمەڵێک دەستپێشخەری گرنگی خستۆتە ڕوو، لەوانە دەستپێشخەری گەشەپێدانی جیهانی، دەستپێشخەریی ئاسایشی جیهانی، دەستپێشخەری شارستانییەتی جیهانی، بۆ ئەوەی هانی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بدات هەنگاو بنێن و پێکەوە کاربکەن بۆ چارەسەرکردنی ئەو کورتهێنانە کە لە گەشەپێدان و ئاسایش و حوکمڕانیدا تادێت توندتر دەبن.
وەزیری دەرەوەی چین ڕایگەیاند، سەرۆک شی ئامانجی بەرزی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی خاوەن ئایندەیەکی هاوبەش بۆ مرۆڤایەتی پێشنیار کردووە، داوای لە وڵاتان کردووە جیاوازییەکانی مێژوو و کولتوور و سیستەمی کۆمەڵایەتی و ئایدۆلۆژیاکان تێپەڕێنن بۆ پاراستنی تاکە هەسارەیەک کە مرۆڤایەتی هاوبەشی هەیە و گوندێکی جیهانی بە ئایندەیەکی هاوبەشەوە بنیات بنێن.
وانگ وتی ئەم دیدە نەک تەنها ڕەنگدانەوەی ئایدیاڵە ئینتەرناسیۆنالیستەکانی ئەندامانی حزبی شیوعی چینە، بەڵکو چەمکی نەریتی چینی بەرجەستە دەکات کە “هەموو ژێر بەهەشت هی گەلە” و ئەمەش تێگەیشتن و دانپێدانان و پشتیوانی زیاتری لەلایەن زۆرێک لە وڵاتانەوە بەدەستهێناوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، چین بەردەوام دەبێت لە بەشداریکردن لە جێبەجێکردنی ئەو دەستپێشخەری و چەمکە گرنگانە.
