وتارەکەی شی جینپینگ سەرۆکی چین لە لوتکەی بەڕێوەبەری جێبەجێکاری ئاپیک لە ساڵی ٢٠٢٤دا ڕەنگدانەوەی قووڵی دیدگای چینە سەبارەت بە جیهانگیری ئابووری و بەرزکردنەوەی هاوکارییە نێودەوڵەتییەکان لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگە جیهانییەکان. وتارەکە لەناو خۆیدا پەیامی ڕوون و ئاشکرا بۆ وڵاتان و گەلان هەڵدەگرێت سەبارەت بە پێویستی هاودەنگی و کاری هاوبەش بۆ گەیشتن بە گەشەسەندنی هەمەلایەنە، هاوکات جەخت لەوە دەکاتەوە کە جیهانگیری بژاردە نییە بەڵکو واقیعێکە کە گەشەسەندنی تەکنەلۆژی و ئابووری سەپێنراوە.
ئەوەی ئەم وتارە جیادەکاتەوە، گرنگیدان بە مرۆڤەکانە وەک ناوەکی گەشەپێدان، سەرۆک شی جەختی لەوە کردەوە کە ئامانجی جیهانگیری ئابووری دەبێت بەدیهێنانی خۆشگوزەرانی هاوبەش و کەمکردنەوەی بۆشایی نێوان دەوڵەمەند و هەژارەکان بێت، ئەمەش ڕەنگدانەوەی پابەندبوونی چینە بە فەلسەفەی هەمەلایەنە و گەشەپێدانی بەردەوام. بانگەوازی بەرزکردنەوەی نوێنەرایەتی وڵاتانی تازەپێگەیشتو لە سیستەمی حوکمڕانی ئابووری جیهانیدا هەنگاوێکی پێویستە بۆ گەڕاندنەوەی هاوسەنگی بۆ سیستەمی ئابووری نێودەوڵەتی و گەیشتن بە دادپەروەری لە دابەشکردنی دەرفەتەکاندا.
لە لایەکی دیکەوە، گرنگیدانی سەرۆک شی بە داهێنان وەک ئامرازێکی سەرەکی بۆ هاندانی گەشەی ئابووری دیارە، لە هەمان کاتدا داوای بەرزکردنەوەی هاوکاری لە بواری زانست و تەکنەلۆژیادا دەکات بۆ سوودی هەموو مرۆڤایەتی. ئەم دیدگایە نەک هەر خزمەت بە خواستەکانی وڵاتانی تازەپێگەیشتو دەکات، بەڵکو نوێنەرایەتی بانگەوازێک دەکات بۆ ئەوەی وڵاتانی پێشکەوتوو بەرپرسیارێتی خۆیان لە پاڵپشتیکردنی هاوبەشی جیهانی لەبری پەرەپێدانی دابەشبوون لە ئەستۆ بگرن.
پابەندبوونی چین بە گەشەپێدانی سەوز و گواستنەوە بەرەو ئابوورییەکی بەردەوامتر، ڕەنگدانەوەی هۆشیارییە لە ڕۆڵی سەرەکیی لە ڕووبەڕووبوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا، و وەک بەدیلێکی ئیلهامبەخش دەردەکەوێت بۆ ئەوەی وڵاتانی دیکەش بە هەمان ئاراستەدا هەنگاو بنێن. بەڵێنەکەی بۆ بەردەوامبوون لە کراوەیی و چاکسازی ئابووری ڕۆڵی وەک بزوێنەرێکی سەرەکی گەشەی جیهانی و بەشدارێکی سەرەکی لە سەقامگیری زنجیرەکانی دابینکردنی جیهانی بەهێز دەکات.
لە چوارچێوەیەکی ناجێگیری جیهانیدا، وتارەکەی سەرۆک شی هەڵگری پەیامێکی بەهێزە کە هاوکاری و فرەلایەنی تاکە ڕێگایە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو ئاستەنگە ئاڵۆزانەی کە هەڕەشە لە جیهان دەکەن. دیدگای چین بۆ داهاتووی ناوچەی ئاسیا و زەریای هێمن، وەک مۆدێلێکی کراوەیی و گەشەپێدانی بەردەوام، تیشک دەخاتە سەر پۆتانسێلی گۆڕانکاری ئەرێنی کاتێک وڵاتان بە شێوەیەکی دەستەجەمعی و هاوسەنگ هەنگاو بنێن.
وشەکە گوزارشت لە پابەندبوونێکی ڕاستەقینە دەکات بە بنەماکانی گشتگیری و گەشەپێدانی هاوبەش، بەڵام هاوکات بانگەوازێکە بۆ بیرکردنەوەیەکی جددی سەبارەت بە چۆنیەتی گۆڕینی ئەم دیدگایانە بۆ هەنگاوی کردەیی کە لە بەرژەوەندییە تەسکەکانی نەتەوەیی تێدەپەڕێت بۆ گەیشتن بە خۆشگوزەرانی هاوبەشی جیهانی.
وارف قامیحە
سەرۆکی پەیمانگای ڕێگای ئاوریشم بۆ توێژینەوە و توێژینەوە
سەرۆکی ڕابیتەی عەرەبی – چینی بۆ دیالۆگ و پەیوەندی
