چین بەكوردی بۆ توێژینەوە و ڕاگەیاندن

库尔德语中的中国研究和媒体

نینگشیا لە بیابانەوە بۆ دارستان و خاکێکی بەپیت

Loading

پێشتر پارێزگایەک بوو، نینگشیا ناوچەیەکی تاڕادەیەک وشک و بیابانییە و جوگرافیایەکی هەمەچەشنی شاخ و گردەکانی دارستانی، زەوییە مێزییەکان، بیابانەکان، دەشتە لافاوەکان و حەوزەکانی تێدایە کە لەلایەن ڕووباری زەردەوە دەبڕدرێن. لە ساڵی 1954دا خرایە سەر هەرێمی گانسو بەڵام دواتر لە ساڵی 1958 لە گانسو جیاکرایەوە و وەک ناوچەیەکی ئۆتۆنۆم بۆ گەلی هوی پێکهێنرایەوە، کە یەکێکە لە 56 نەتەوەی چین کە بە فەرمی ناسراون. لەسەدا 20ی دانیشتوانی هوی چین لە هەرێمی نینگشیا دەژین.

نینگشیا لە ڕۆژهەڵاتەوە بە شانشی و لە باشوور و ڕۆژئاوا بە گانسو و لە باکوورەوە لەگەڵ هەرێمی مەنگۆلیا سنووردارە و ڕووبەرەکەی نزیکەی 66 هەزار و 400 کیلۆمەتر چوارگۆشەیە (25600 میل چوارگۆشە). ئەم ناوچەیە دانیشتوانی کەم و زۆربەی بیابانی بوو، بەشێکی لەسەر فەلاتی لۆیس و لە دەشتە فراوانەکەی ڕووباری زەرددایە و دیواری گەورەی چین بەدرێژایی سنووری باکووری ڕۆژهەڵاتی خۆی نیشان دەدات. لە ماوەی نزیکەی 2000 ساڵدا، سیستەمێکی بەرفراوانی کەناڵەکان (بە درێژی کۆی گشتی نزیکەی 1397 کیلۆمەتر) لە شانشینی چینەوە دروستکراوە. پڕۆژەی بەرفراوانی وەرگرتنەوەی زەوی و ئاودێری وایکردووە بتوانریت چاندن زیادبکرێت.

بیابانی باداین جاران، بیابانێکە لە چین کە پارێزگاکانی گانسو و نینگشیا و مەنگۆلیا دەگرێتەوە. ڕووبەرەکەی 49 هەزار کیلۆمەتری چوارگۆشەیە (19 هەزار میل چوارگۆشە؛ 12,000,000 دۆنم). لە ڕووی قەبارەوە سێیەم گەورەترین بیابانی چینە.

ئەم بیابانە شوێنی هەندێک لە بەرزترین تەپۆڵکە وەستاوەکانی سەر زەوییە، هەندێکیان بەرزییان دەگاتە زیاتر لە 500 مەتر (1600 پێ؛ 0.31 میل)، هەرچەندە زۆربەیان بە تێکڕا نزیکەی 200 مەتر (660 پێ)ن. هەروەها بەرزترین تەپۆڵکەکەی پێوانە دەکرێت، لە بنکەوە بۆ لوتکە، وەک سێیەم بەرزترین تەپۆڵکەی جیهان و بەرزترین تەپۆڵکەی وەستاو لە جیهاندا.

گوندنشینان شێوازی تانگ شیمینگ بەکاردەهێنن بۆ کۆنترۆڵکردنی فراوانبوونی بیابانی بە تۆڕی چیمەنتۆ لە ناوچەی ئۆتۆنۆمی نینگشیا هوی.

بەپێی وتەی تانگ شیمینگ، جێگری بەرپرسی سەنتەری دارستانی کۆنترۆڵکردنی خۆڵ لە ژۆنگوی، شاری ژۆنگوی لە ناوچەی ئۆتۆنۆمی نینگشیا هوی پێشکەوتنی گەورەی بەدەستهێناوە لە شەڕی دژی بیابانبووندا، بەجۆرێک کە کۆی ڕووبەری کۆنترۆڵکراوی خۆڵ لەمساڵدا گەیشتووەتە 100 هەزار هێکتار.

تانگ دەڵێت: “ئێستا جۆرەکانی دارە جێگیرکەرەکانی خۆڵ وەکو کرم لەناو تەختەی چەقۆی پەڕۆدا لە باشووری ڕۆژهەڵاتی بیابانی تێنگەر گەشە دەکەن”.

چین پڕۆژەی بە دارستانکردنی بیابانەکەی ناوناوە ( شورای مەزنی سەوز) .

هەندێک لە جووتیارانی شاری ژۆنگوێی بە بەشداریکردن لە کارەکانی کۆنتڕۆڵکردنی بیابانەکان لە نینگشیا و شوێنەکانی دیکە لە هەژاری دەرهێنراون”.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ژن و مێردێک کە پێشتر لە هەژاریدا دەژیان، ئێستا ساڵانە لەڕێگەی کۆنترۆڵکردنی خۆڵەوە 100 هەزار یوان (15 هەزار و 600 دۆلار) داهاتیان هەیە و لەڕێگەی هەوڵەکانیانەوە لە چەند ساڵی ڕابردوودا بینایەکیان لە ناوەندی شاری ژۆنگوی کڕیوە.

چین بە کوردی سەردانی ناوچەکەی کرد و لە نزیکەوە شایەتی گۆڕانکارییە سەرسوڕهێنەکان بوو.

error: Content is protected !!