ئەمساڵ 25 ساڵ بەسەر گەڕانەوەی شاری ماکاو تێدەپەڕێت. لە 20ی کانوونی دووەمی 1999 حکومەتی کۆماری میللی چین سەروەری لە ماکاو گەڕاندەوە و حکومەتێکی تایبەتی لەوێ دامەزراند، بەمەش کۆتایی بە دەسەڵاتی پورتوگال لەو ناوچەیە هێنا.
“ماکاو” شارێکی بچووکە و دەکەوێتە کەناراوەکانی باشووری چین. لە دۆخی سەرلێشێواوی کە پێشتر باسمان کرد بە حیکمەتی چینی هەمەلایەنە و قووڵەوە سەریهەڵدا، کە تێیدا گواستنەوە لە یەک پێکهاتەی ئابوورییەوە بۆ خۆشگوزەرانییەکی هەمەچەشن و لە چەندین کێشەی کۆمەڵگا و تەندروستی و کاروباری مەدەنییەوە بۆ چارەسەری هەمەلایەنە ئەنجامدرا. لە سەختییەکانی ئەو میراتە کولتوورییەی کە کۆلۆنیالیزم بەجێی هێشتووە بۆ نوێبوونەوەی چالاکییەکان، کە ئەمەش ئاماژەیە بۆ سەرکەوتنی مۆدێلی حوکمڕانی چینی لەو ناوچەیەدا. ئەم ناوچەیە مۆدێلێکی ناوازەی حوکمڕانییە کە ئەو نەرمییەی کە لە ئەنجامی تایبەتمەندییە ناوازەکانییەوە دێتە ئاراوە، و ئەو یەکگرتووییە لەگەڵ چین کە کۆلۆنیالیزم چی بکات، بەفیڕۆ نادرێت، تێکەڵ دەکات.
لە بوارەکانی ئابوری و ڕۆشنبیریدا
پێش نۆژەنکردنەوەی ماکاو، پێکهاتەی پیشەسازییەکەی بە شێوەیەکی زۆر لەسەر قومار بوو، ئەمەش بووە هۆی تەحەدای سەخت لە سەقامگیری و بەردەوامیی گەشەسەندنی ئابووریدا. بەڵام دوای نۆژەنکردنەوەکە، حکومەتی چین پرەنسیپی “یەک سیستەم، دوو بەش”ی جێبەجێکرد، کە چەمکێکی سیاسییە و بۆ یەکەمجار لە سەرەتای هەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا لەلایەن دێنگ شیاوپینگ سەرۆکی چینەوە پێشنیارکرا. ئه م چه مکه په یوه سته به جێبه جێکردنی دوو جۆری جیاوازی سیسته می سیاسی و ئابووری له چوارچێوه ی یه ک ده وڵه تدا، هاوکات پاراستنی یه کێتیی ده وڵه ت. نەرمی و نەرمی پێشوو یەکێک بوو لەو نهێنییە بنەڕەتیانەی کە بووە هۆی گەڕان بەدوای ڕێگا جۆراوجۆرەکانی گەشەسەندنی ئابووری. لە لایەکەوە پراکتیزە یاساییەکان ڕێکخراون و گەشەکردنی تەندروست و خۆڕاگریان بەرەوپێش چوو. لە لایەکی دیکەوە، پیشەسازییە تازەپێگەیشتوەکان بە چڕی پشتگیرییان لێکرا.
ڕاگەیاندنی ناوچەی “مێژوو” لە ماکاو کاریگەرییەکی بەرچاوی هەبوو لەسەر دانانی ئەو ناوچەیە لە لیستی میراتی کولتووری جیهانیدا، چونکە ئەم ڕێوشوێنە نەک هەر پاراستنی بەخشی، بەڵکو بووە هۆی نمایشکردنی جیهانی لایەنە کولتوورییەکانی. ئەمەش بووە هۆی ڕێکخستنی چالاکییەکانی ئاڵوگۆڕی کولتووری لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوە، ئەمەش ئەم ناوچەیەی کردە دەرچەیەکی گرنگ بۆ ئەزموونی ئاڵوگۆڕی کولتووری لە نێوان چین و ڕۆژئاوادا. ئێستا، کاریگەرییەکانی خۆشگوزەرانی پێشانگا و پیشەسازی بەرهەم دەستیپێکردووە، بەو پێیەی ساڵانە چەندین کۆنفرانس و پێشانگای گەورەی نێودەوڵەتی لەم شارەدا بەڕێوەدەچن، ئەمەش بەشدارە لە جوڵاندنی پرۆسەی گەشەپێدانی هەماهەنگ لە کەرتەکانی گەشتیاری، خۆراک، هۆتێلەکان ، و ئەوانی تر. لە هەمان کاتدا هاوکاری لە بوارە داراییەکان لەگەڵ چین بە شێوەیەکی بەرچاو زیادی کردووە، ئەمەش پێشکەوتنی بەرچاوی لە خزمەتگوزارییە داراییەکانی سنوور بەزاندن بەدەستهێناوە لە ڕێگەی مامەڵەکردن لەگەڵ یوانی چینی.
لەبواری کاروباری کۆمەڵایەتی و تەندروستی و مەدەنی
پێش گەڕانەوەی ماکاو، کەمی سەرچاوەی پەروەردەیی و خراپی چاودێری تەندروستی و فشارێکی زۆر لەسەر خانووبەرە هەبوو. بەڵام لەژێر سەرکردایەتی حزبی شیوعی چین، حکومەت ڕێوشوێنی هەمەلایەنەی گرتووەتەبەر بۆ بەڕێوەبردنی بەکارهێنانی سەرچاوەکان بۆ باشترکردنی گوزەرانی هاوڵاتیان. هەروەها چەندین قوتابخانە دروستکران و فراوانتر کران، ئامێری پێشکەوتووی فێرکاری هاوردە کرا، هاوکات کار لەسەر ڕاکێشانی مامۆستای بەتوانا کرا، ئەمەش وایکرد قوتابخانەکان زنجیرەیەکی پەروەردەیی فراوانی هاوکارییان لەگەڵ دامەزراوە پەروەردەییە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان هەبێت، کە دەرفەتی خوێندنی هەمەچەشن و کوالیتی بەرزیان بۆ ڕەخساند بۆ هاوڵاتیان. هەروەها دامەزراوەکانی چاودێری تەندروستی بەردەوام باشتر کران، تەکنەلۆژیا و ئامێرە پێشکەوتووەکان لە بواری پزیشکیدا دابینکران، سەردانەکانی تیمە پزیشکییەکان چڕکرانەوە بۆ دڵنیابوون لە ئاستی تەندروستی هاوڵاتیان. لە هەمان کاتدا حکومەت ڕێوشوێنی وەک دروستکردنی خانووبەرەی گشتی جێبەجێکرد، کە بەشداربوو لە دابینکردنی خانووبەرە بۆ تاکەکانی داهاتی مامناوەند و کەم داهات.
لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی
ماکاو دوای گەڕانەوەی وەک ناوچەیەکی ئیداری تایبەتی چین بەشداری لە کاروباری نێودەوڵەتیدا کرد، و پلەیەکی بەرزی سەربەخۆیی و فەزای نێودەوڵەتی گشتگیری بەدەستهێنا. یەکێکە لەو ناوچانەی کە ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە دەستپێشخەری پشتێن و ڕێگا، و بووەتە سەکۆیەکی گرنگ بۆ هاوکاری نێوان چین و وڵاتانی لاتین، بە ڕێکخستنی لوتکەی هاوکاری ئابووری و کولتووری چین و وڵاتانی لاتینی و چالاکییەکانی دیکە. ماکاو هاوکاری قووڵی لە بوارەکانی بازرگانی، وەبەرهێنان و ڕۆشنبیری لە نێوان چین و وڵاتانی لاتین بەهێز کردووە.
بیرۆکەی “یەک سیستەم بە دوو بەش” گرنگییەکی زۆری هەبوو لە دامەزراندنی جۆرێک لە پاراستن و دابینکردنی فەزای فراوان بۆ گەشەپێدان لە هەمان کاتدا، ئەمەش ڕێگەی بەم شارە دا تایبەتمەندی و سوودە تایبەتەکانی خۆی بپارێزێت، هەروەها سوودی لێ وەربگرێت دەسەڵاتی گەورەی چین، و ئەو پشتگیرییە گشتگیرەی کە لەلایەن حکومەتی ناوەندییەوە پێشکەش دەکرێت لە دانانی سیاسەت و پلانی بەکاربردن، کە لە هۆکارە سەرەکییەکانی بەدەستهێنانی گەشەپێدانن. ئەم مۆدێلە سەرکەوتووەی حوکمڕانی نەک هەر گۆڕانکارییەکی ڕیشەیی نییە لە ماکاو لە ماوەی زیاتر لە 20 ساڵدا، بەڵکو لە هەمان کاتدا مۆدێلێک لە سیستەمی نیشتمانیدا پێکدەهێنێت کە لەسەر بنەمای نەرمی و یەکگرتوویی دامەزراوە.
